Czym jest współczynnik oddawania barw CRI?

Właściwość oddawania barw źródła światła jest bardzo ważna. Współczynnik tego parametru pozwala określić zdolność źródła światła do rozpoznawania kolorów. W skali 1-100 jedynka opisuje światło monochromatyczne, a sto opisuje naturalne słońce. Nowszym wskaźnikiem współczynnika oddawania barw RA jest CRI, który mierzy szesnaście podstawowych kolorów. Współczynnik RA określa ogólny wskaźnik oddawania barw, natomiast CRI to numeryczna ocena zdolności źródła światła w stosunku do prawidłowego odtworzenia koloru różnych obiektów w porównaniu z naturalnym albo dziennym światłem. Czym dokładnie jest współczynnik CRI? Jakie jest znaczenie CRI LED?

Przeczytaj także:

Czym jest wskaźnik oddawania barw?

Mało kto zastanawia się nad tym, dlaczego w świetle dziennym, emitowanym przez słońce, kolor samochodu wygląda inaczej, niż pod sztucznym, emitowanym przez lampy uliczne. Urządzenia, które po zmroku oświetlają ulice i wszystko to, co je otacza oraz znajduje się w zasięgu światła, cechują się stosunkowo niskim CRI, przez co barwy wydają się zmienione.

Trzeba przyznać, iż większość obiektów na ziemi nie emituje swojego światła. Można je jednak zobaczyć, bo odbijają światło, które na nie pada. Zdolność do odbierania światła słonecznego zmienia się w oczach. W takim świetle widać wszystkie odcienie, ale obecny sposób życia wielu ludzi sprawia, że więcej czasu spędzają oni w zamkniętych pomieszczeniach. Coraz mniej czasu spędzają w bezpośrednim świetle słonecznym i zdecydowanie bardziej polegają na sztucznym, emitowanym między innymi przez lampy.

W efekcie powinno się przywiązywać dużą uwagę do jasnego oświetlenia wewnętrznego, gdyż jest to jedyny sposób na to, aby uzyskać dobrą reprezentację barw, które się widzi. Tylko wtedy, gdy istnieje różnica w luminacji lub kolorach pomiędzy oglądanym obiektem a tłem, możliwa jest percepcja wzrokowa. Finalnie, do oświetlenia wykorzystywane są różnego rodzaju źródła światła. Na popularności z roku na rok zyskują energooszczędne rozwiązania typu LED.

Postrzeganie danej barwy przez człowieka opiera się na interakcji wzroku z mózgiem. Receptory koloru oraz jasności, które umiejscowione są w siatkówce oka, umożliwiają postrzeganie światła. W procesie widzenia energia fotonu odpowiedzialna jest za kontrolowanie koloru, który określa się jako nasycenie i odcień. Co istotne, trzy cechy barw, które określają zdolność danego człowieka do odbierania koloru, czyli nasycenie, odcień i jasność, są w większości zdeterminowane przez parametry zastosowanego źródła światła.

Czym jest wskaźnik oddawania barw RA i współczynnik CRI?

Wskaźnik oddawania barw lampy określany jest przez jej wartość w skali RA. Dla przykładu, żarówka, która ma CRI równy 100 oznacza, że ma najwyższy z możliwych współczynników CRI. Z kolei CRI równe 0 oznacza, że ma ten parametr najniższy. Wskaźnik oddawania barw podawany jest w skali 1-100. Opisuje on zdolność światła do rozpoznawania kolorów. W skali 1 jest to światło monochromatyczne, natomiast w 100 prezentuje naturalne światło. Dlatego też można w tym przypadku skale określać jako miarę jakości światła.

Współczynnik oddawania barw CRI, z języka angielskiego colour rendering index, to wskaźnik, który określa, jak dobrze dany kolor jest odwzorowany, gdy temperatura barwowa oznacza barwę emitowanego światła. Przykładem różnic w odbiorze kolorów mogą być dwa pomieszczenia, np. ciepła kawiarnia, w której jest niska temperatura barwowa i gabinet medycyny estetycznej, gdzie wykorzystuje się białe lampy o wysokiej wartości temperatury barwowej.

Oba te pomieszczenia mają wpływ na to, jak człowiek odbiera kolory i często są one błędnie definiowane. Oznacza to także, że jeśli chce się prawidłowo ocenić wskaźnik CRI dwóch żarówek, to powinny one mieć taką samą temperaturę barwową. Co ważne, wskaźnik oddawania barw jest tylko jedną z wielu cech, które wchodzą w specyfikę danego źródła światła.

Jakie znaczenie ma współczynnik CRI LED?

CRI, czyli wskaźnik oddawania barw, charakteryzuje źródło światła. Jest on przedstawiany w skali od 1 do 100 i określa sposób, w jaki są przedstawiane kolory pod wpływem padającego na nie światła. Im wyższy jest ten wskaźnik, tym barwy są lepiej odwzorowane, a obiekty wydają się bardziej naturalne. Co ważne, CRI i Ra są skrótami, które można używać naprzemiennie. Jeśli Ra wynosi 100 to znaczy, że barwy są optymalnie odwzorowane, gdyby były w słońcu. Kolory, które mają niski wskaźnik CRI mogą być bardzo zniekształcone. Lampy sodowe, które do niedawna jeszcze powszechnie stosowano jako oświetlenie uliczne są doskonałym przykładem takiego wskaźnika.

Coraz częściej zastępują je jednak nowoczesne i energooszczędne lampy LED, które charakteryzują się wysokim CRI. Co ważne, współczynnik ten obliczany jest na podstawie czternastu określonych próbek kolorów testowych, jednakże producenci z reguły używają ośmiu. Testowe źródła światła określają wzory kolorów. Wskaźnik RA obliczany jest poprzez porównanie światła odbitego z kolorami testowymi ze światłem odbitym przez światło odniesienia.

Jakie znaczenie dla zdrowia oraz samopoczucia ma wskaźnik RA?

Jeśli współczynnik będzie niższy niż 80 CRI, człowiek może mieć gorsze samopoczucie, a jego oczy będą szybciej się męczyć w pomieszczeniach z takim oświetleniem. Powodem będzie to, że kolory nie będą naturalne. Wszystkie odcienie będą wydawać się ciemniejsze, a takie postrzeganie ma negatywny wpływ na psychikę człowieka.

Dla większości osób optymalnym rozwiązaniem jest wysoki wskaźnik oddawania kolorów i przyjemna temperatura barwy światła. Naturalne i zarazem najwyższe wskaźniki RA można znaleźć w miejscach pracy. Wtedy człowiek czuje się lepiej, ma mniej zmęczone oczy. Przedmioty oświetlone lampami o słabym oddawaniu barw mogą wyglądać gorzej, niż oświetlone przez taką samą barwę, ale mając wyższy współczynnika RA.

Jaki wskaźnik CRI powinno się wybierać do domu?

Podsumowując cały artykuł można dojść do wniosku, że najlepszym współczynnikiem CRI będzie ten powyżej 80. Żarówki o takim wskaźniku oddawania barw należy stosować wszędzie tam, gdzie niezbędne jest zapewnienie utrzymania jak najbardziej naturalnej kolorystyki oświetlonych przedmiotów. Biura, magazyny, galerie sztuki, czy domowe ściany ze zdjęciami to miejsca, do których warto wybierać oświetlenie o możliwe jak najwyższym CRI. Nieco niższy wskaźnik można zastosować tam, gdzie idealne oddawanie kolorów nie jest niezbędne.